Bilişsel Gelişim
- Bireyin içinde yaşadığı dünyayı öğrenmesi ve anlaması için akıl yürütme, problem çözme, kavramlar ve düşünme ile ilgili zihinzel faaliyetlerin tümüne ‘’biliş’’ ya da ‘’bilişsel sistem’’ denilmektedir.
- Bilişsel gelişim sonucu birey bedensel gelişimi ile birlikte, akıl yürüterek, sorun çözerek, sentez ve düşünce becerileri gibi zihinsel faaliyetlerle bulunduğu çevreye uyum sağlar.
Çocukların Bilişsel Gelişim Aşamaları
- 0-2 yaş Duyu-Motor Dönem
- 2-7 yaş İşlem Öncesi Dönem
- 7-11 yaş Somut İşlemler Dönemi
- 11 + yaş Soyut İşlemler Dönemi
Duyu Motor Dönemi (0-2 yaş)
Duyu motor dönemi 6 alt aşamada ele alınan bir süreçtir
- 0-1 ay Refleksler Dönemi
Reflekslerle çevresine uyum sağlamaya çalışır yenidoğan.
Emme ve yakalama en belirgin refleksleridir.
Emerek nesnelerle iletişime geçer. Eline değen her şeyi kavrar ve hemen ağzına götürmek ister.
- 1-4 ay Birinci Döngüsel Tepkiler Dönemi
En çarpıcı davranışı parmağını emme davranışıdır. El ağız koordinasyonu görülür. Aldığı hazla aynı davranışı tekrarlamak ister.
Hareket eden nesneleri gözleri ile izler, başını seslere doğru hareket ettirmesi ile nedenselliği tanımaya başladığını işaret eder.
Görme alanına giren kişileri gözleri ile takip eder. Duydukları müziğe tepki verirler.
- 4-8 ay İkincil Döngüsel Tepkiler Dönemi
Bu dönemin en önemli özelliği bilişsel gelişimin temel öğelerinden olan ‘’nesne devamlılığının’’ başlamasıdır.
Dördüncü aya kadar nesneler sadece görüş alanı içinde vardır. Görüş alanı dışına çıktığında akılda olmazlar. Dördüncü aydan sonra görüş alanı içinde olmayan nesneler de varolmaya devam eder.
‘’ cee oyunu’’ bu yaş bebeklerde zihinsel fonksiyonları uyarma açısından çok önemlidir.
- 8-12 ay İkincil Döngüsel Tepkilerin Koordinasyonu Dönemi
Bu dönemde amaç ve araç ayrımı yapabilirler.
Saklanan nesneler ilgilerini çeker ve araştırırlar.
Bebekler bu dönemde nesneleri hareket ettirerek bir başka nesneye ulaşmak amacını gerçekleştirirler.
Nesnelerin görünümleri ve özelliklerini ortaya çıkarmaktan hoşlanırlar. Nesneleri vurur, tüm parçalarını inceler, sallar vb.
- 12 – 18 ay Üçüncü Döngüsel Tepkiler Dönemi
Bu dönemin özelliği, nesnelerin farklı amaçlarını ortaya koymak için davranışlarını çeşitlendirmesidir. Nesneleri keşfetme ve bu nesnelerle neler yapılabileceğini öğrenme merakı vardır.
Duyu-motor döneminin zirvesi olan bu dönem, nesnelerle deney yapılan bir dönem olup zekice davranışların başlangıcı olan bir dönemdir.
Her hareketi inceleyerek, davranışlarını şekillendirir. Deneme yanılma yoluyla, etki-tepki temelini ve neden-sonuç ilişkisini öğrenmeye başlar.
- 18-24 ay Sembolik Düşünceye Geçiş ve Problem Çözme Dönemi
Zihinsel fonksiyonları duyu-motor aşamadan sembolik düzeye ulaşmıştır. Sembolik oyunlar görülür. Örneğin sopayı at yapıp ata binme oyununu canlandırır.
Karşılaştığı problemleri çözmek için zihinsel kombinasyonlar yapar. Örneğin parka gitmek istediğinde ‘’Başbaş’’ hareketini gösterir.
Model alarak taklit ettiği bir davranışı, model yokken kendiliğinden taklit edebilir. Bu zihinsel gelişimin en önemli aşamasıdır.